“Gezondheid is breder dan de afwezigheid van ziekte en klachten. Elementen als veerkracht, zingeving en zelfmanagement staan steeds meer centraal.” ~ Machteld Huber
P ositieve gezondheid is in feite een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Bij deze visie wordt niet alleen uitgegaan van fysieke gezondheid, maar wordt ook rekening gehouden met emotionele en sociale uitdagingen in het leven.
Ook het Algemeen Maatschappelijk Werk Midden-Limburg (AMW-ML) en Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg (CJG-ML) omarmen deze visie. In 2022 is men gestart met het trainen van collega’s in het primair proces. Dit is een grondig en intensief traject, waarbij inmiddels bijna de helft van de collega’s de training heeft afgerond. Naar verwachting zal iedereen de training eind 2023 voltooid hebben.
Veronique Smits (AMW-ML) is één van de zeven implementatiecoaches van beide organisaties. Samen trainen zij jeugd en gezinswerkers en maatschappelijk werkers hoe ze positieve gezondheid kunnen implementeren in hun dagelijks werk. Veronique is erg positief. “We kijken verder dan enkel de hulpvraag; we zien de mens achter het probleem.”
Positieve gezondheid volgens implementatiecoach Veronique
“Positieve gezondheid betekent voor mij een bredere blik op het leven van onze cliënten. Het gaat verder dan alleen de hulpvraag. We kijken echt naar alle facetten van het leven.” Dit sluit volgens Veronique naadloos aan bij algemeen maatschappelijk werk. “De kracht van algemeen maatschappelijk werk, is dat we hulp en ondersteuning bieden bij alle uitdagingen in het leven. Met positieve gezondheid doen we eigenlijk hetzelfde.”
Meer inzicht en bewustwording
“Zo ontmoette ik gisteren een mevrouw tijdens het open inloopspreekuur. Ze komt onlangs uit een vechtscheiding en heeft een hoge rekening van de advocaat. Haar vraag was eigenlijk ‘hoe kan ik dit betalen?’. Maar tijdens ons gesprek bleek dat ze nogal wat heeft meegemaakt het afgelopen jaar. Ingrijpende life-events noemen we dit. Ik heb haar direct een intake aangeboden voor onze reguliere hulpverlening. Ik weet nu al dat we in dit vervolg gesprek het spinnenweb van positieve gezondheid kunnen gaan gebruiken.” Een bredere kijk op gezondheid. Het kan cliënten helpen om meer inzicht en bewustwording te creëren. “Cliënten zijn er op deze manier bewust mee bezig. Ze staan letterlijk stil bij hun huidige situatie en eventuele veranderwensen. Je merkt dat dit tot nieuwe inzichten leidt, ook omdat het visueel wordt gemaakt met het spinnenweb. En daarnaast is het voor ons als hulpverleners ook een manier om iets meer afstand te nemen en de situatie vanuit een vogelperspectief te bekijken.
Plan van aanpak
Veronique is één van de implementatiecoaches bij het Algemeen Maatschappelijk Werk Midden- Limburg. Ze traint collega maatschappelijk werkers hoe zij dit in cliëntgesprekken kunnen toepassen. “Collega’s bevestigen de meerwaarde van deze visie, maar zijn soms zoekende in hoe ze dit kunnen toepassen. Hier hebben we het tijdens de training over en samen komen we dan tot een antwoord.”
Dit vraagt om maatwerk. “In alles wat wij doen, leveren we maatwerk. Geen één cliënt of hulpvraag is hetzelfde. Dat betekent ook dat je als hulpverlener moet aanvoelen wanneer je dit spinnenweb wel en wanneer juist niet, kunt inzetten. Soms is dat in het eerste gesprek, soms is dat pas in een tweede of derde gesprek.”
Positieve gezondheid in onze organisaties
De visie wordt niet alleen gebruikt in cliëntcontacten, maar ook intern. P&O adviseur Ester van Dael vertelt. “De werkgroep Positieve Gezondheid heeft de mogelijkheden onderzocht om het gedachtegoed nog verder binnen de organisatie in te bedden.” “Als organisatie vinden we het namelijk belangrijk dat onze medewerkers veerkrachtig zijn en een goede balans houden. Daarom vervangen we de traditionele functioneringsgesprekken door veerkrachtgesprekken. In deze gesprekken staat persoonlijk welbevinden centraal.” Vanaf april 2023 staan de eerste veerkracht gesprekken in de agenda. Esther is enthousiast. “Ik kijk uit naar de start van deze pilot. Na afloop ontvangt men een evaluatieformulier. Die resultaten geven ons houvast om dit te optimaliseren.”
DE METHODE IN DE PRAKTIJK
Inmiddels wordt de methode ook in de praktijk toegepast.
Collega jeugd en gezinswerker Esther Bovens vertelt hoe ze dit in groep 8 heeft kunnen gebruiken.
“De afgelopen vier weken hebben we het ‘Brugtas’ project gedraaid waarbij we leerlingen van groep 8 bewustmaken van kansen en uitdagingen in de brugklas. Het is namelijk voor iedereen een nieuwe start en de vraag is: hoe ga je daarmee om? Hoe tevreden ben je over de situatie en/of heb je misschien een veranderwens? En hoe maak je daarbij gebruik van jouw eigen (veer)kracht.
Deze vragen sluiten natuurlijk goed aan bij de benadering van Positieve Gezondheid. Om zicht te krijgen op de situatie, zijn we gestart met de vraag: wat heb jij nodig om je in een nieuwe omgeving veilig te kunnen voelen?
Vervolgens hebben de leerlingen het spinnenweb van positieve gezondheid ingevuld. Het was mooi om te zien dat kinderen op deze jonge leeftijd al zoveel zicht hebben op hun eigen welbevinden. Een aantal kinderen stelden zich open en kwetsbaar op door hun veranderwens met ons te delen.
Zo stond in één van de groepen een meisje huilend voor de klas. Ze vertelde hoeveel pijn het haar deed dat kinderen haar naam veranderden, haar achter haar rug om pestten en haar buitensloten. De klas werd stil. Totdat één klasgenoot, met tranen in haar ogen, reageerde: ‘als ik dat eerder had geweten, had ik je geholpen’. ”
