Soms gebeurt er zoveel binnen één gezin als de veiligheid in het geding is, dat één professional dat niet allemaal kan overzien. De situaties zijn ingewikkeld. Waar moet je beginnen?
In deze situaties is het nodig dat problemen gezamenlijk worden geordend, geconcretiseerd, geprioriteerd en vervolgens aangepakt. Dat vraagt samenwerking over organisaties en over sectoren heen. De visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid richt zich op alle professionals die in hun werk te maken krijgen met gezinnen en huishoudens waar de veiligheid in het geding is. Hierbij wordt gewerkt met de TOP-3 methodiek van Civil Care.
De visie
De visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid beschrijft een aanpak in drie fasen, namelijk (1) werken aan directe veiligheid, (2) risico gestuurde zorg en (3) herstelgerichte zorg.
Meer informatie over de visie gefaseerd samenwerken voor veiligheid en de TOP-3 methodiek vind je op de website van Civil Care.
civilcare
In de afbeelding is te zien dat het veiligheidsplan voortdurend doorloopt, ook in de risico gestuurde- en herstelfase.
“In iedere fase kun je aan trauma herstel doen, maar niet iedere fase leent zich voor behandeling”
Loes Verlaak, AMW-ML
De visie
De visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid beschrijft een aanpak in drie fasen, namelijk (1) werken aan directe veiligheid, (2) risico gestuurde zorg en (3) herstelgerichte zorg.
Meer informatie over de visie gefaseerd samenwerken voor veiligheid en de TOP-3 methodiek vind je op de website van Civil Care.
civilcare
In de afbeelding is te zien dat het veiligheidsplan voortdurend doorloopt, ook in de risico gestuurde- en herstelfase.
“In iedere fase kun je aan trauma herstel doen, maar niet iedere fase leent zich voor behandeling”
Loes Verlaak, AMW-ML
Geweld hoort nergens thuis
De visie gefaseerd samenwerken voor veiligheid is door de opdrachtgevers van het programma Geweld Hoort Nergens Thuis (GHNT) omarmd. In de regio Noord en Midden-Limburg werken verschillende organisaties samen om deze visie uit te rollen. Ook het Algemeen Maatschappelijk Werk Midden-Limburg (AMW-ML) en Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg (CJG-ML) nemen hierin hun verantwoordelijkheid.
Loes Verlaak is maatschappelijk werker bij het AMW-ML en lid van het eropaf-team. Zij is vanaf het begin betrokken bij dit proces. “We zijn zo’n drie jaar geleden gestart. Samen met een vijftal collega’s heb ik de basismodule TOP-3 methodiek gevolgd en eind 2021 zijn we gestart met de opleiding tot trainer van de TOP-3. In april 2022 zijn wij gestart met het trainen van onze collega’s uit het primair proces. Nu, een kleine twee jaar later, hebben bijna al onze collega’s de training met succes afgerond.”
De eerste reacties zijn positief, ziet ook Loes.
“Tijdens de trainingen maken we collega’s onder andere bewust van onveiligheid. Dit gaat namelijk verder dan enkel fysiek geweld en kent meerdere gradaties. We leren collega’s om dit te signaleren en aan te pakken. Maar het werkt ook andersom. Soms geeft een collega aan een onderbuik gevoel te hebben: ‘ik weet niet waar het aan ligt, maar het voelt onveilig’. Als we deze situatie vervolgens concreet maken met behulp van de TOP-3 methodiek, blijkt dat het niet onveilig is, maar dat er vooral veel risicofactoren zijn.”
Samenwerken met de hele keten
De naam zegt het al: gefaseerde ketensamenwerking voor veiligheid. “De TOP-3 methodiek zorgt ervoor dat we met z’n allen dezelfde taal spreken. Het geeft overzicht wie wat doet, en wie waarover gaat. We werken met alle professionals samen om ervoor te zorgen dat de onveiligheid stopt. En vervolgens pakken we samen de risicofactoren aan. Dit werkt beter dan wanneer ieder een eigen brandje aan het blussen is.”
Op dit moment is het AMW-ML en CJG-ML één van de voorlopers in de keten. “Hoe ik uitkijk naar de komende twee jaar? Ik hoop dat tegen die tijd alle organisaties in de keten de methodiek hebben geïmplementeerd en eigen hebben gemaakt zodat we de TOP-3 in de gehele keten kunnen toepassen, zoals die bedoeld is”, aldus Loes.
IN DE PRAKTIJK
Bij het AMW-ML is het eropaf-team hét aanspreekpunt voor onder andere spoed- en crisisvragen. Zij hebben dagelijks te maken met casussen waarbij de veiligheid van cliënt(en) in geding is. Loes Verlaak is als maatschappelijk werker lid van dit specialistische team.
Sinds juni 2023 werkt het eropaf-team met de TOP-3 methodiek. Deze twee waargebeurde verhalen tonen aan hoe de TOP-3 methodiek in de praktijk wordt ingezet.
Geweld hoort nergens thuis
De visie gefaseerd samenwerken voor veiligheid is door de opdrachtgevers van het programma Geweld Hoort Nergens Thuis (GHNT) omarmd. In de regio Noord en Midden-Limburg werken verschillende organisaties samen om deze visie uit te rollen. Ook het Algemeen Maatschappelijk Werk Midden-Limburg (AMW-ML) en Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg (CJG-ML) nemen hierin hun verantwoordelijkheid.
Loes Verlaak is maatschappelijk werker bij het AMW-ML en lid van het eropaf-team. Zij is vanaf het begin betrokken bij dit proces. “We zijn zo’n drie jaar geleden gestart. Samen met een vijftal collega’s heb ik de basismodule TOP-3 methodiek gevolgd en eind 2021 zijn we gestart met de opleiding tot trainer van de TOP-3. In april 2022 zijn wij gestart met het trainen van onze collega’s uit het primair proces. Nu, een kleine twee jaar later, hebben bijna al onze collega’s de training met succes afgerond.”
De eerste reacties zijn positief, ziet ook Loes.
“Tijdens de trainingen maken we collega’s onder andere bewust van onveiligheid. Dit gaat namelijk verder dan enkel fysiek geweld en kent meerdere gradaties. We leren collega’s om dit te signaleren en aan te pakken. Maar het werkt ook andersom. Soms geeft een collega aan een onderbuik gevoel te hebben: ‘ik weet niet waar het aan ligt, maar het voelt onveilig’. Als we deze situatie vervolgens concreet maken met behulp van de TOP-3 methodiek, blijkt dat het niet onveilig is, maar dat er vooral veel risicofactoren zijn.”
Samenwerken met de hele keten
De naam zegt het al: gefaseerde ketensamenwerking voor veiligheid. “De TOP-3 methodiek zorgt ervoor dat we met z’n allen dezelfde taal spreken. Het geeft overzicht wie wat doet, en wie waarover gaat. We werken met alle professionals samen om ervoor te zorgen dat de onveiligheid stopt. En vervolgens pakken we samen de risicofactoren aan. Dit werkt beter dan wanneer ieder een eigen brandje aan het blussen is.”
Op dit moment is het AMW-ML en CJG-ML één van de voorlopers in de keten. “Hoe ik uitkijk naar de komende twee jaar? Ik hoop dat tegen die tijd alle organisaties in de keten de methodiek hebben geïmplementeerd en eigen hebben gemaakt zodat we de TOP-3 in de gehele keten kunnen toepassen, zoals die bedoeld is”, aldus Loes.
IN DE PRAKTIJK
Bij het AMW-ML is het eropaf-team hét aanspreekpunt voor onder andere spoed- en crisisvragen. Zij hebben dagelijks te maken met casussen waarbij de veiligheid van cliënt(en) in geding is. Loes Verlaak is als maatschappelijk werker lid van dit specialistische team.
Sinds juni 2023 werkt het eropaf-team met de TOP-3 methodiek. Deze twee waargebeurde verhalen tonen aan hoe de TOP-3 methodiek in de praktijk wordt ingezet.
Onveiligheid bij stalking
“In augustus 2023 maakte ik kennis met een moeder van vier kinderen. Ze was onlangs gescheiden van haar man en vertelde mij dat hij stalkingsgedrag liet zien. Mevrouw zat in zak en as. Ze wist totaal niet meer wat ze met de situatie aan moest en de opvoeding van haar kinderen glipte door haar vingers.” Loes vertelt hoe zij mevrouw met behulp van de TOP-3 methodiek heeft ondersteunt.
“Mevrouws hulpvraag was: ik wil dat mijn man stopt met dit gedrag. Samen met mevrouw hebben we de situatie zo concreet mogelijk in kaart gebracht. Wat is dit gedrag precies? En wat doet het met mevrouw? Het blijkt dat er in het verleden gebeurtenissen zijn geweest die onveilig waren. Maar we kwamen er samen ook achter dat mevrouw een onveilig gevoel had, ook omdat ze geen controle had over deze situatie.”
“Nu, in maart 2024, hebben we de situatie goed in beeld. De ex-partner laat vervelend gedrag zien, alleen zorgt hij daarmee niet voor een onveilige situatie. Maar die dreiging wordt wel gevoeld.”
Op het moment dat de situatie voldoende veilig is (6/10), wordt doorgeschakeld naar de volgende fase waarin de risicofactoren worden aangepakt.
In deze fase is ook het CJG-ML ingeschakeld, die mevrouw heeft ondersteund bij het leren omgaan met de situatie en terugpakken van de regie. “Mevrouw heeft nu drie punten waar zij concreet mee aan de slag gaat. Met als doel om ervoor te zorgen dat mevrouw zich niet meer onveilig voelt en de controle terugneemt.” En dat werkt. “Ze heeft nu meer rust, meer overzicht en ze weet wat te doen bij gevoel van onveiligheid. Mevrouw heeft de regie terug, iets wat ze in de onveilige situatie was verloren. Daarbij weet ze: ik heb geen invloed op wat mijn ex doet, enkel op hoe ik ermee omga.”
Het is een utopie om te denken dat iemand die bijvoorbeeld 7 jaar lang in een onveilige relatie heeft gezeten, nooit zal terugvallen. Daarom is dit veiligheidsplan ook zo belangrijk. Het geeft handvaten om de situatie direct aan te pakken om die veiligheid te herstellen,”
Loes Verlaak, AMW-ML
Onveiligheid in de relatie
De TOP-3 methodiek wordt ook bij relatievraagstukken ingezet. Veel mensen zijn zo verstrikt geraakt in de situatie, dat het ‘gewoon’ is geworden. Ze zijn zich niet bewust van de situatie. Loes vertelt dat die eerste gesprekken vaak verhelderend zijn. “Met name doordat we het heel concreet kunnen maken. Want wat gebeurt er precies? Wat maakt dat je bang bent dat de situatie uit de hand loopt? En hoe kun jij dit zelf voorkomen?”
Dit is het verhaal van een echtpaar dat al lang samen is. Meneer en mevrouw hebben vaak ruzie. Dit loopt steeds vaker uit de hand en de dreiging van fysiek geweld is reëel. Het stel is bekend bij de politie en Veilig Thuis. Meneer heeft een alcoholprobleem.
“Uit de eerste gesprekken bleek al snel dat meneer niets wilde veranderen, maar mevrouw stond open voor onze hulp. Wij zijn vervolgens met mevrouw aan de slag gegaan. Daarbij hebben we de situatie zo concreet mogelijk in beeld gebracht. Wat zijn de momenten van onveiligheid? Wat is de aanleiding? En welke rol heeft mevrouw in deze situatie?
De onveiligheid bleek te ontstaan op moment dat meneer te veel gedronken had en mevrouw hier continue op reageerde. Dit hebben we ook met mevrouw besproken. En dat klinkt misschien een beetje tegenstrijdig, want natuurlijk heeft meneer zijn alcoholgebruik invloed op de situatie. Maar als mevrouw ervoor kiest om bij haar partner en dus in deze situatie te blijven, dan zal zij ook haar gedrag moeten veranderen om onveiligheid te stoppen. We hebben haar geholpen om deze risicofactoren aan te pakken. Daardoor veranderde de situatie: we gingen van de onveilige fase (rood) naar de risico gestuurde fase (blauw).”
Dit soort eerlijke gesprekken vragen een open houding. Loes vertelt: “Ik oordeel niet. Ik help alleen om de situatie concreet te maken en om de veiligheid terug te brengen. Daarvoor is het nodig om eerlijk te zijn en ieder beestje bij de naam te noemen. De cliënt is vervolgens vrij om zijn of haar eigen conclusies te trekken.”
En juist die open houding, het niet oordelen en de eerlijke gesprekken wordt zo gewaardeerd door cliënten. “Dit is ook de reden dat meneer na een tijdje bereid was om met ons te praten. Hij vertelde zijn kant van het verhaal: ‘Een hond bijt pas als hij aangevallen wordt. Als zij constant, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, op mij in zit te praten.. dan ga ik me afzetten’. Maar meneer heeft ook aangegeven hulp te willen bij zijn alcoholprobleem. Zo werken beide partners aan hun het verbeteren van de situatie.”
Onveiligheid bij stalking
“In augustus 2023 maakte ik kennis met een moeder van vier kinderen. Ze was onlangs gescheiden van haar man en vertelde mij dat hij stalkingsgedrag liet zien. Mevrouw zat in zak en as. Ze wist totaal niet meer wat ze met de situatie aan moest en de opvoeding van haar kinderen glipte door haar vingers.” Loes vertelt hoe zij mevrouw met behulp van de TOP-3 methodiek heeft ondersteunt.
“Mevrouws hulpvraag was: ik wil dat mijn man stopt met dit gedrag. Samen met mevrouw hebben we de situatie zo concreet mogelijk in kaart gebracht. Wat is dit gedrag precies? En wat doet het met mevrouw? Het blijkt dat er in het verleden gebeurtenissen zijn geweest die onveilig waren. Maar we kwamen er samen ook achter dat mevrouw een onveilig gevoel had, ook omdat ze geen controle had over deze situatie.”
“Nu, in maart 2024, hebben we de situatie goed in beeld. De ex-partner laat vervelend gedrag zien, alleen zorgt hij daarmee niet voor een onveilige situatie. Maar die dreiging wordt wel gevoeld.”
Op het moment dat de situatie voldoende veilig is (6/10), wordt doorgeschakeld naar de volgende fase waarin de risicofactoren worden aangepakt.
In deze fase is ook het CJG-ML ingeschakeld, die mevrouw heeft ondersteund bij het leren omgaan met de situatie en terugpakken van de regie. “Mevrouw heeft nu drie punten waar zij concreet mee aan de slag gaat. Met als doel om ervoor te zorgen dat mevrouw zich niet meer onveilig voelt en de controle terugneemt.” En dat werkt. “Ze heeft nu meer rust, meer overzicht en ze weet wat te doen bij gevoel van onveiligheid. Mevrouw heeft de regie terug, iets wat ze in de onveilige situatie was verloren. Daarbij weet ze: ik heb geen invloed op wat mijn ex doet, enkel op hoe ik ermee omga.”
Het is een utopie om te denken dat iemand die bijvoorbeeld 7 jaar lang in een onveilige relatie heeft gezeten, nooit zal terugvallen. Daarom is dit veiligheidsplan ook zo belangrijk. Het geeft handvaten om de situatie direct aan te pakken om die veiligheid te herstellen,”
Loes Verlaak, AMW-ML
Onveiligheid in de relatie
De TOP-3 methodiek wordt ook bij relatievraagstukken ingezet. Veel mensen zijn zo verstrikt geraakt in de situatie, dat het ‘gewoon’ is geworden. Ze zijn zich niet bewust van de situatie. Loes vertelt dat die eerste gesprekken vaak verhelderend zijn. “Met name doordat we het heel concreet kunnen maken. Want wat gebeurt er precies? Wat maakt dat je bang bent dat de situatie uit de hand loopt? En hoe kun jij dit zelf voorkomen?”
Dit is het verhaal van een echtpaar dat al lang samen is. Meneer en mevrouw hebben vaak ruzie. Dit loopt steeds vaker uit de hand en de dreiging van fysiek geweld is reëel. Het stel is bekend bij de politie en Veilig Thuis. Meneer heeft een alcoholprobleem.
“Uit de eerste gesprekken bleek al snel dat meneer niets wilde veranderen, maar mevrouw stond open voor onze hulp. Wij zijn vervolgens met mevrouw aan de slag gegaan. Daarbij hebben we de situatie zo concreet mogelijk in beeld gebracht. Wat zijn de momenten van onveiligheid? Wat is de aanleiding? En welke rol heeft mevrouw in deze situatie?
De onveiligheid bleek te ontstaan op moment dat meneer te veel gedronken had en mevrouw hier continue op reageerde. Dit hebben we ook met mevrouw besproken. En dat klinkt misschien een beetje tegenstrijdig, want natuurlijk heeft meneer zijn alcoholgebruik invloed op de situatie. Maar als mevrouw ervoor kiest om bij haar partner en dus in deze situatie te blijven, dan zal zij ook haar gedrag moeten veranderen om onveiligheid te stoppen. We hebben haar geholpen om deze risicofactoren aan te pakken. Daardoor veranderde de situatie: we gingen van de onveilige fase (rood) naar de risico gestuurde fase (blauw).”
Dit soort eerlijke gesprekken vragen een open houding. Loes vertelt: “Ik oordeel niet. Ik help alleen om de situatie concreet te maken en om de veiligheid terug te brengen. Daarvoor is het nodig om eerlijk te zijn en ieder beestje bij de naam te noemen. De cliënt is vervolgens vrij om zijn of haar eigen conclusies te trekken.”
En juist die open houding, het niet oordelen en de eerlijke gesprekken wordt zo gewaardeerd door cliënten. “Dit is ook de reden dat meneer na een tijdje bereid was om met ons te praten. Hij vertelde zijn kant van het verhaal: ‘Een hond bijt pas als hij aangevallen wordt. Als zij constant, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, op mij in zit te praten.. dan ga ik me afzetten’. Maar meneer heeft ook aangegeven hulp te willen bij zijn alcoholprobleem. Zo werken beide partners aan hun het verbeteren van de situatie.”
